سازدانی: سوركێو محه‌مه‌د
هاوڵاتی: هه‌ندێك له‌خۆپیشانده‌ران ره‌خنه له‌ئۆپۆزسیۆن ده‌گرن به‌وه‌ی به‌فه‌رمی تێكه‌ڵی مانگرتن‌و خۆپیشاندانه‌كان نه‌بوون‌و له‌په‌رله‌مان نه‌كشاونه‌ته‌وه، هه‌ڵوێستی ئۆپۆزسیۆن چۆن ده‌بینیت له‌سه‌ره‌تای رووداوه‌كانه‌وه تائێستا؟ ئایا ناكرێت داواكاری خۆپیشانده‌ران‌و ئۆپۆزسیۆن یه‌كبن؟
مه‌ریوان وریا قانع: زه‌حمه‌ته قسه له‌بوونی یه‌كهه‌ڵوێستی نه‌گۆڕ لای هیچ هێزێك له‌هێزه‌كان له‌سه‌ره‌تاوه تا ئه‌م ساته بكه‌ین، چه‌ند هه‌فته‌ی رابردوو سه‌رده‌مێكی پڕ رووداوی گهورهو چڕو له‌پڕ بوو، ئه‌م رووداوانه ده‌ستكاری بۆچوون‌و تێڕوانین‌و خوێنده‌وه‌ی سه‌رجه‌م هێزه‌كانی بۆ رووداوه‌كان كرد، به‌ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌ڵات‌و خودی شه‌قام خۆشیه‌وه، تا ئه‌م ساته‌ش رووداوه‌كان به‌رده‌وام هێزه‌كان ناچارده‌كات به‌هه‌ڵوێسته‌كانیاندا بچنه‌وه، ئۆپۆزسیۆن سه‌ره‌تا خراپ ده‌ستیپێكرد، دوودڵییه‌كی گه‌وره به‌هه‌ڵوێستیانه‌وه دیاربوو، به‌ڵام هه‌رزوو هه‌ڵوێسته‌كانیان گۆڕی، ئه‌مڕۆ به‌ئاشكرا ده‌یانبینین له‌پاڵ خۆپیشاندانه‌كاندان، ئه‌م جۆره ساتانه له‌مێژوودا ساتی چڕو پڕجوڵه‌‌و پڕئه‌گه‌رن، دینامیكیه‌تێكی ناوه‌كی گه‌وره‌یان هه‌یه، وزه‌یه‌كی سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی گه‌وره دروستده‌كه‌ن، وه‌ك لافاوێك دێن زۆرشت له‌گه‌ڵ خۆیاندا ده‌هێنن‌و زۆرشتیش ده‌به‌ن، له‌سه‌ره‌تادا رووداوه‌كان وه‌ك چۆن ده‌سه‌ڵاتدارانی تو‌وشی داچڵه‌كین كرد، ئاوا ئۆپۆزسیۆنیشی داچڵه‌كاند، ئاماده‌نه‌بوونی هه‌موو هێزه‌كانی بۆ ر‌ووداوێكی له‌و بابه‌ته نیشانداین، ئه‌مڕۆ خۆشحاڵانه خۆپیشاندانه‌كان به‌قۆناغێك گه‌یشتووه، بووه به‌به‌شێك نه‌ك ته‌نیا له‌ژیانی سیاسی كۆمه‌ڵگای ئێمه، به‌ڵكو له‌ژیانی مه‌ده‌نی هه‌زاران هه‌زار ئینسان كه رۆژانه به به‌شداربوونیان له‌و خۆپیشاندانانه‌دا شوناسێكی نوێ به‌خۆیان ده‌ده‌ن‌و وێنه‌یه‌كی نوێ له‌سه‌ر رۆڵی خۆیان‌و ماناكانی ئه‌و دونیایه به‌رهه‌مده‌هێنن كه تیایدا ده‌ژین، ره‌نگه ئه‌مه یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین ده‌ستكه‌وته‌كانی خۆپیشاندانه‌كان بێت له‌م ساته‌وه‌خته‌ی ئێستایدا
ئه‌وه‌ی ئۆپۆزسیۆن به‌ره‌سمی بچێت یان نه‌چێته پاڵ شه‌قام مه‌سه‌له‌یه‌كه ئۆپۆزسیۆن خۆی لێی به‌رپرسیاره، كه‌ی‌و چۆن هه‌ڵوێست وه‌رگرن شتگه‌لێكن په‌یوه‌سته به‌گه‌شه‌كردنی رووداوه‌كان خۆیانه‌وه، له‌وه‌شده‌چێت ئۆپۆزسیۆن له‌مڕووه‌وه بڕیاری خۆی دابێت، هه‌ر له‌هه‌فته‌ی یه‌كه‌مدا ئۆپۆزسیۆن ناڕاسته‌وخۆ نیشانیدا كه له‌گه‌ڵ شه‌قامدایه، میدیای ئۆپۆزسیۆن، بۆ نموونه، وێنه‌یه‌كی شه‌قامی به‌كۆمه‌ڵگای ئێمه نیشاندا ته‌واو جیاوازی له‌و وێنه‌یه‌ی میدیای هێزه ده‌سه‌ڵاتداره‌كان به‌تایبه‌تی میدیای پارتی نیشانیدا، له‌وه دڵنیانیم ئاخۆ به‌ڕه‌سمیكردنی دانه‌پاڵه‌ی ئۆپۆزسیۆن بۆ شه‌قام هاوكێشه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كان ده‌گۆڕێت یان نا، له‌وه‌ش دڵنیا نیم ئایا ئه‌م دانه‌پاڵه پێویستی به‌ده‌ركردنی به‌یاننامه‌‌و بڵاوكراوه‌ی تایبه‌ت هه‌بێت، ئه‌وه‌ی ده‌یبینین ئه‌وه‌یه شه‌قام به‌به‌رده‌وامی هێز‌و گوڕی زیاتر به‌ئۆپۆزسیۆن ده‌دات‌و ناچاریانده‌كات تا دێت هه‌ڵوێستی ئاشكراتر‌و جیدیتریان هه‌بێت. به‌بۆچوونی من خۆپیشاندانه‌كان هێشتا له‌سه‌ره‌تادان‌و ده‌رئه‌نجامه سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تییه گه‌وره‌كانیان هێشتا به‌ته‌واوی ده‌رنه‌كه‌وتوون، به‌ڵام بێگومان ئه‌گه‌ر به‌رده‌وامبێت ساتێك دێته‌پێش ئۆپۆزسیۆن ناچاربێت واز له‌په‌رله‌مان بهێنێت‌و كۆتایی به‌به‌شداربوونی ره‌سمییان له‌ناو ده‌زگاكانی سیسته‌می حوكمڕانیدا بهێنن، بێگومان ئه‌و ساته‌ی ئه‌مه رووده‌دات ساتی ئیفیلجبوونی ته‌واوه‌تی سیسته‌مه سیاسییه‌كه ده‌بێت، ئه‌وكات گۆڕانكارییه‌كان ئاڕاسته‌‌و مه‌ودای تر ده‌گرنه‌به‌ر
خاڵێك لێره‌دا كه به‌پێویستی ده‌زانم به‌كورتی قسه‌ی له‌سه‌ر بكه‌م مه‌سه‌له‌ی په‌یوه‌ندی نێوان داخوازییه‌كانی شه‌قام‌و داخوازیی هێزه ئۆپۆزسیۆنه‌كانه، له‌كوردستاندا عه‌قڵیه‌تێك ئاماده‌یه به‌شێوه‌یه‌كی زۆر ناماقوڵ‌و ناڕاست باس له‌بێلایه‌نبوون‌و ناسیاسیبوون‌و خۆجیاكردنه‌وه‌ی ئه‌كته‌ره كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان له‌یه‌كتری ده‌كات، ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی پێیوایه نابێت به‌هیچ جۆرێك شه‌قام له‌ئۆپۆزسیۆن یان ئۆپۆزسیۆن له‌ده‌سه‌ڵات بچێت، هه‌ریه‌كێكیان وه‌ك دورگه‌یه‌كی بێ په‌یوه‌ندی وێنابكرێن‌و كێ شه‌قامی قبوڵ بوو ئۆپۆزسیۆنی قبوڵنه‌بێت‌و كێش ئۆپۆزسیۆنی قبوڵ بوو شه‌قامی قبوڵ نه‌بێت، ئه‌م عه‌قڵیه‌ته عه‌قڵیه‌تی دروستكردنی دیواره، ته‌واو دژه‌دیووی ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌یه كه ده‌خوازێت پرد دروستبكات، ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌بین كه‌س له‌كه‌س نه‌چێت هه‌ڵه‌یه، هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌شه ئه‌و لۆژیكه ناڕاسته كه پێیوایه شه‌قام بوویت نابێت شتێك بڵێیت‌و بكه‌یت‌و بخوازیت كه ئۆپۆزسیۆن ده‌یكات‌و ده‌یڵێت‌و ده‌یخوازێت، ئه‌م تێگه‌یشتنه دیوارسازه هێجگار ناڕاست‌و له‌ڕاستیشدا ترسناكه، ئه‌م شێوه روانینه ئه‌گه‌ری هه‌موو جۆره كارێكی پێكه‌وه‌یی ده‌كوژێت، نه‌رجه‌سیه‌تێكی سیاسی ترسناك دروستده‌كات كه ڕێ به‌كرده‌ی مێژوویی راسته‌قینه ده‌گرێت، له‌باتی ئه‌وه‌ی دونیای ئێمه پڕبكات له‌پرد پڕیده‌كات له‌دیوار، هه‌موان ده‌زانین كۆمه‌ڵگای ئێمه كۆمه‌ڵێك داواكاری گهورهو گرنگی هه‌یه، بڕێك له‌م داواكارییانه له‌ئێستادا ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵگریه‌تی، بڕێكیان شه‌قام‌و بڕێكی تریان ژماره‌یه‌ك له‌رۆشنبیران‌و چالاكوانانی كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی، ئه‌وه‌ی پێویسته دروستكردنی ده‌یان پردی په‌یوه‌ندییه له‌نێوان ئه‌و لایه‌نانه‌دا بۆ رێكخستنی ئه‌و داواكارییانه‌وه‌‌و دۆزینه‌وه‌ی زه‌مینه‌‌و تاكتیكی گونجاو بۆ جێبه‌جێكردنیان، به‌بۆچوونی من نه‌شه‌قام بێ ئۆپۆزسیۆن ده‌ژی، نه‌ئۆپۆزسیۆنیش بێ شه‌قام، نه‌چالاكوانه‌كانیش ده‌توانن به‌ته‌نیا‌و بێ شه‌قام‌و بێ ئۆپۆزسیۆن كاریگه‌رییان هه‌بێت، هه‌موو سه‌نگه‌رگیریی‌و كێشانی هێڵێكی شاقوڵی له‌نێوان ئه‌م لایه‌نانه‌دا، كاریگه‌ری خراپ‌و ناساز له‌سه‌ر دۆخه‌كه جێده‌هێڵێت، ره‌نگه مێژووی ئێمه هیچكاتێك به‌ڕاده‌ی ئه‌مڕۆ پێویستی به‌و بۆچو‌ونه‌ی گرامشی نه‌بووبێت كه باس له‌دروستبوونی ”بلۆكێكی مێژوویی“ ده‌كات، واته باس له‌كۆبوونه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك هێزی جیاوازده‌كات له‌ده‌وری كۆمه‌ڵێك داواكاری كۆمه‌ڵایه‌تی‌و سیاسی هاوبه‌ش، به‌كورتی ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی پێیوایه نابێت داواكاری شه‌قام‌و داواكاری ئۆپۆزسیۆن‌و داواكاری رۆشنبیران لێكبچن، عه‌قڵیه‌تێكی ترسناكه، عه‌قڵیه‌تێكه رێگه له‌هه‌موو كارێكی پێكه‌وه‌یی راسته‌قینه ده‌گرێت، ناهێڵێت سیاسه‌ت به‌مانای چالاكییه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌سته‌جه‌معی له‌دایك ببێت
هاوڵاتی: ده‌وترێت ناتوانرێت به‌هێزو فشار خه‌ڵك سه‌ركوت بكرێت، به‌ڵام به‌بڕوای چاودێران تائێستا پارتی به‌سه‌ركه‌وتوویی ئه‌و كاره‌ی ئه‌نجامداوه له‌ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆیدا، پێتوایه خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه له‌داهاتوودا چ كاردانه‌وه‌یه‌كیان ده‌بێت له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و كاره‌ی پارتیدا؟
مه‌ریوان وریا قانع: پێم سه‌یره كه‌سێك له‌كوردستاندا هه‌بێت باوه‌ڕی وابێت بێده‌نگی ناوچه‌كانی پارتی بێده‌نگییه‌كی خۆڕسكه، یان ده‌رئه‌نجامی رازیبوونی خه‌ڵك بێت له‌پارتی، یان ته‌نانه‌ت وه‌ك خاڵێكی ئیجابی بۆ سیاسه‌تی ئه‌م حیزبه بنووسرێت، ئه‌وه‌ی له‌ناوچه‌كانی پارتیدا هه‌یه بێده‌نگی نییه به‌ڵكو بێده‌نگكردنه، له‌بێده‌نگكردنیش خراپتر ناچاركردنی خه‌ڵكه به‌وه‌ی به‌جۆرێكی دیاریكراو قسه‌بكه‌ن، پارتی هه‌م خه‌ڵكی بێده‌نگكردووه هه‌م خه‌ڵكی ناچاركردووه به‌جۆرێكی تایبه‌ت قسه‌بكه‌ن پارتی ئه‌مه‌شی له‌ڕێگای سه‌پاندنی فشارێكی بێ ئه‌ندازه‌وه له‌سه‌ر دانیشتوانی ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆی مه‌یسه‌ر كردووه، له‌و ناوچانه‌دا پارتی ترسێكی هێجگار گهورهو به‌رفراوانی دروستكردووه، به‌كرده‌وه‌ش «دۆخی نائاسایی« دروستكردووه، به‌ڵام پارتی هه‌مووشتێك ده‌كات بۆئه‌وه‌ی نیشانیبدات ژیان ئاساییه‌‌و شته‌كان به‌شێوه‌یه‌كی سروشتی ده‌ڕۆن، هه‌ركه‌سێك كه‌مێك ورد ته‌ماشابكات ده‌زانێت پارتی چیده‌كات، پارتی به‌كرده‌وه هه‌ولێری نه‌ك ته‌نیا له‌ناوچه‌كانی تری كوردستان دابڕیووه، به‌ڵكو له‌دونیای ده‌ره‌وه‌شی دابڕیووه، ئه‌م هێزه هه‌ولێری كردووه به‌كۆپییه‌كی خراپی ته‌رابلوسی ژێر ده‌سه‌ڵاتی قه‌زافی، ته‌رابلوس چه‌ند ئازاده‌‌و ژیان چه‌نده تیایدا ئاساییه، هه‌ولێریش هه‌ر ئه‌وه‌نده ئازاده‌‌و ژیان هه‌ر به‌و ئه‌ندازه‌یه تیایدا ئاساییه
به‌بۆچوونی من پارتی له‌م سیاسه‌ته‌یدا هه‌ڵه‌یه‌كی مێژوویی‌و ستراتیژی گه‌وره ده‌كات، به‌م كاره‌ی نه‌ك ته‌نیا رۆژانه وێنه‌ی ئه‌زموونی سیاسی كوردی ناشیرین‌و ناشیرینتر ده‌كات، به‌ڵكو هاوكات په‌یوه‌ندی خۆی‌و كۆمه‌ڵگای كوردی به‌ته‌واوی وێرانده‌كات، پارتی هه‌مووشتێك ده‌كات بۆئه‌وه‌ی وای نیشانبدات ناڕه‌زایه‌تییه‌كانی كوردستان ئاكارێكی نه‌ته‌وه‌یی نییه، له‌مه‌شدا وه‌ك ووتم هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌ده‌كات، كۆمه‌ڵگای ئێمه به‌ده‌ست یه‌ك مۆدێلی خراپ‌و ناله‌باری حوكمڕانییه‌وه ده‌ناڵێنێت كه به‌رپرسی یه‌كه‌م له‌دروستبوونی ئه‌و مۆدێله پارتییه، پارتی له‌هه‌موو هێزه‌كانی تر حیزبیتره، داخراوتره، توندوتیژتره، له‌هه‌موان زیاتر جیهازی ئیداری ژێر ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ی خۆی به‌حیزبیكردووه، له‌هه‌موان زیاتر میدیای ئاڕاسته‌كراوی دروستكردووه، له‌هه‌موان زیاتر خه‌ریكی به‌پارتیكردنی ده‌سه‌ڵات‌و به‌پارتیكردنی كۆمه‌ڵگا‌و ئابو‌وری‌و ده‌زگاكانی حوكمڕانییه، پارتی له‌هه‌موو هێزێكی تر زیاتر خۆی به‌خاوه‌نی هه‌موو كورد‌و هه‌موو كوردستان ده‌زانێت، برابچووكیش نه‌بێت هیچ شتێكی تر له‌هیچ هێزێكی تر قبوڵ ناكات. ئه‌و چاره‌نووسه كاره‌سات ئامێزه‌ی پارتی به‌سه‌ر یه‌كێتی نیشتیمانیدا هێناویه‌تی، نموونه‌ی ئه‌و جۆره هاوپه‌یمانیه‌ته‌یه ئه‌م حیزبه ده‌یه‌وێت، له‌م هاوپه‌یمانییه‌دا تۆ یان ده‌بیت به‌هێزێكی گوێڕایه‌ڵ، یان ناتوانیت هاوپه‌یمانی راسته‌قینه‌ی پارتی بیت، كێشه‌كه له‌وه‌دایه ئه‌م دیده‌ی پارتی ته‌نیا بۆ هاوپه‌یمانی سیاسی راست نییه، به‌ڵكو بۆ هه‌موو چالاكی‌و شێوازه‌كانی تری پێكه‌وه‌بوونی سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی‌و ئابو‌وری‌و رۆشنبیریش هه‌ر راسته
به‌بۆچوونی من ئه‌مڕۆ پارتی له‌هه‌موو هێزه‌كانی تری كوردستان زیاتر ده‌ترسێت، دۆخی هه‌موو هێزه‌كانی تر له‌دۆخی پارتی باشتره، كه‌سیان به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی پارتی فشاریان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا‌و له‌سه‌ر هێزه‌كانی تر‌و ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر قاعیده‌ی حیزبی خۆیان دروستنه‌كردووه، ئه‌وه‌شی ئه‌م دۆخه‌ی بۆ پارتی به‌مشێوه‌یه راگرتووه كۆمه‌ڵێك هاوكێشه‌ی نه‌فسیی كاتییه، نه‌ك كۆمه‌ڵێك هاوكێشه‌ی سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی دوورخایه‌ن، تێكچوونی ئه‌م هاوكێشه نه‌فسییه‌ش كارێكی زه‌حمه‌ت نییه، كه‌ی خه‌ڵك به‌سه‌ر لانیكه‌می ئه‌و ترس‌و هه‌ڕه‌شانه‌دا زاڵبوو كه پارتی لێیانده‌كات، ئه‌وكات ناوچه‌كانی ژێرده‌سه‌ڵاتی ئه‌م حیزبه ئاگرده‌گرن، یه‌كێك له‌ئه‌ركه گرنگه‌كانی ئه‌مڕۆكه‌ی دونیای ئێمه ئه‌وه‌یه رێ له‌كه‌وتنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگره گه‌وره‌یه بگیرێت، به‌ڵام ئه‌م رێگرتنه به‌وه نابێت پارتی وه‌ك خاوه‌نی كوردستان مامه‌ڵه‌ی خۆی‌و مامه‌ڵه‌ی كۆمه‌ڵگای كوردی بكات، به‌ڵكو به‌وه‌ده‌بێت ملبدات بۆ خواست‌و ویستی چاكسازیی ریشه‌یی له‌كوردستاندا، كۆتایی به‌و سیاسه‌تانه بهێنێت كه ئه‌مڕۆكه پیاده‌یان ده‌كات
هاوڵاتی: ئه‌گه‌ر خۆپیشاندانه‌كان ته‌نیا له‌سنوری سلێمانیدا بمێنێته‌وه ئامانج‌و داواكانی خۆپیشانده‌ران به‌دیدێن؟ پێشنیارێك هه‌یه كه سه‌ركرده‌و به‌رپرسانی ئۆپۆزسیۆن له‌هه‌ولێر به‌هاوكاری رۆشنبیرانی سلێمانی‌و هه‌ولێر خۆپیشاندان ئه‌نجامبده‌ن‌و ئه‌و فشارو سه‌ركوتكردنه بشكێنن، ئه‌وه چۆن ده‌بینیت؟
مه‌ریوان وریا قانع: هه‌موو هه‌وڵێك بۆ رزگاركردنی هه‌ولێر له‌و فشاره گهورهو پڕوكێنه‌ره‌ی پارتی به‌هه‌وڵی باش‌و گرنگ ده‌زانم، پارتی ده‌بێت له‌خه‌وی ئه‌وه به‌ئاگابهێنرێته‌وه كه پێیوایه ده‌توانێت له‌ڕێگای فشاره‌وه رێ له‌ناڕه‌زایی خه‌ڵك بگرێت، سه‌یر له‌وه‌دایه پارتی له‌كاتێكدا ده‌ستی ناوه‌ته بینه‌قاقای ئه‌م شاره، كه شه‌پۆلێكی گه‌وره‌ی داواكردنی ئازادی‌و دابینكردنی ماف هه‌موو ناوچه‌كه‌ی نووقمكردووه، به‌بۆچوونی من دوو رێگه هه‌یه بۆ ناچاركردنی پارتی به‌چاكسازی سیاسی، یه‌كه‌میان، كه پێموایه ڕێگه ئاسان‌و بێخوێنه‌كه‌یه، ئه‌ویه یه‌كێتی له‌و «په‌یمانه ستراتیژییه« بێته‌ده‌رێ كه پارتی له‌ڕێگایه‌وه هه‌یمه‌نه‌ی خۆی له‌كوردستاندا سه‌پاندووه، یان ئه‌وه‌ته فشاری شه‌قام له‌ناوچه‌كانی ژێرده‌سه‌ڵاتی پارتیدا ئه‌م هێزه ناچارده‌كات بگۆڕێت، به‌بۆچوونی من پارتی ناتوانێت تاسه‌ر هه‌ولێر وه‌ك جه‌سته‌یه‌كی سیاسی مردوو مامه‌ڵه‌بكات، گره‌وكردن له‌سه‌ر وێرانكردنی ئیراده‌ی ئه‌م شاره گره‌وێكی دۆڕاوه، ساتێك دێت ئه‌م شاره بۆ رێز‌و ماف‌و ویسته‌كانی خۆی بێته‌ده‌نگ
هاوڵاتی: له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كی په‌رله‌مانی كوردستاندا له‌سه‌ر رووداوه‌كانی دوای 17ی شوبات، دووباره متمانه به‌كابینه‌كه‌ی د.به‌رهه‌م ساڵح درایه‌وه، ئه‌و رووداوانه‌ی روویانداوه ئه‌وه‌ی نه‌ده‌هێنا سه‌رۆكی حكومه‌ت متمانه‌ی لێوه‌ربگیرێته‌وه؟
مه‌ریوان وریا قانع: پێموایه به‌رهه‌م ساڵح تراژیدیترین سه‌رۆكی حكومه‌ته له‌هه‌موو دونیادا، باوه‌ڕناكه‌م له‌هه‌موو مێژووی حوكمڕانی هاوچه‌رخدا سه‌رۆكێكی حكومه‌ت هه‌بووبێت به‌قه‌د به‌رهه‌م ساڵح تراژیدی، ئه‌م پیاوه له‌ناو پایته‌ختی ده‌سه‌ڵاته‌كه‌یدا ده‌ره‌قه‌تی رێكخراوی قوتابیانی پارتی دیموكراتی كوردستان نایات‌و له‌هه‌ندێك له‌ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی حیزبه‌كه‌ی خۆشیدا ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ی زۆر له‌ده‌سه‌ڵاتی به‌رپرسی هه‌ندێك له‌مه‌ڵبه‌نده‌كانی حیزبه‌كه‌ی كه‌متره، به‌رهه‌م ساڵح ده‌كرا ببوایه به‌سیاسه‌تمه‌دارێكی گرنگ، به‌مۆدێلێك له‌سیاسی جیاواز له‌وانه‌ی له‌كوردستاندا هه‌یه، به‌ڵام نه‌حیزبه‌كه‌ی خۆی‌و نه‌پارتی‌و نه‌خۆشی كاریان بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه نه‌كرد، من له‌شوێنی به‌رهه‌م ساڵح بوومایه هه‌ر زۆر زوو وازمده‌هێنا‌و رێزم بۆ كه‌سایه‌تی سیاسی خۆم‌و مه‌وقیعی سه‌رۆكی حكومه‌ت داده‌نا، ئاخر چ ئیهانه‌یه‌ك له‌وه‌گه‌وره‌تره تۆ سه‌رۆكی حكومه‌ت بیت، به‌ڵام بڕیاره‌كانت قورسایی بڕیاری یه‌كێتییه‌كی قوتابیانی نه‌بێت، پایته‌ختی وڵاته‌كه‌ت له‌به‌شه‌كانی تری نیشتیمانه‌كه‌ت دابڕابێت‌و تۆ نه‌توانیت هیچ بكه‌یت، ئه‌و رووداوانه‌ی روویاندا نه‌ك ده‌بوا متمانه له‌سه‌رۆكی حكومه‌ت بسێننه‌وه، به‌ڵكو ده‌بوایه له‌سه‌رۆكی هه‌رێم‌و له‌بڕێكی زۆری ئه‌و سیاسییانه‌ی تریشی بسه‌نداریه‌ته‌وه كه ساڵانێكی درێژه ئه‌م وڵاته به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن
هاوڵاتی: رۆڵی رۆشنبیران چۆن ده‌بینیت له‌خۆپیشاندانه‌كاندا، له‌ئێستادا به‌پێویستی ده‌زانیت رۆشنبیران چی بكه‌ن؟
مه‌ریوان وریا قانع: كاریگه‌ری رۆشنبیر له‌سه‌ر دونیا كاریگه‌رییه‌كی هێواش‌و له‌سه‌رخۆیه‌‌و به‌ده‌گمه‌ن نه‌بێت كه‌سایه‌تی یه‌كه‌می ناو ساته‌وه‌خته مێژووییه گه‌وره‌كان نییه، به‌تایبه‌تی ئه‌و ساتانه‌ی كه ژێره‌و ژووربوونه‌وه‌ی سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی گه‌وره رووده‌ده‌ن، كاری رۆشنبیر ئه‌وه‌یه شێوازی بیركردنهوهو زمان‌و چه‌مك‌و تێز‌و تیۆره‌ی تایبه‌ت به‌كۆمه‌ڵگا ببه‌خشێت، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت باشتر له‌خۆی رامێنێت‌و كێشه‌كانی باشتر بناسێت‌و له‌وه‌به‌ئاگابێته‌وه ئه‌وه‌ی كه هه‌یه‌‌و دروستكراوه ده‌كرێت بگۆڕدرێت‌و سه‌رله‌نوێ دروستبكرێته‌وه، له‌ڕاستیدا رۆشنبیر نه‌ڕۆڵی پێغه‌مبه‌ر‌و نه‌ڕۆڵی سه‌ركرده‌یه‌كی سیاسی‌و نه‌ڕۆڵی چالاكه‌وانێكی سیاسی نابینێت، ئه‌و به‌رهه‌مهێنه‌ری فیكر‌و ئایدیا‌و وێنه‌‌و زمان‌و تێگه‌یشتنی نوێیه، به‌ڵام ئه‌مه مانای ئه‌وه‌نییه رۆشنبیر نه‌چێته سه‌رجاده، نه‌بێت به‌به‌شێك له‌دیالۆگ‌و گفتوگۆ‌و به‌رخورده سیاسی‌و كۆمه‌ڵایه‌تی‌و فه‌رهه‌نگییانه‌ی له‌كۆمه‌ڵگادا دروستده‌بن، مانای ئه‌وه نییه وه‌ك هاوڵاتی به‌شێك نییه له‌و بزووتنه‌وه‌و رووداوانه‌ی له‌كۆمه‌ڵگادا له‌دایك ده‌بن، ده‌شێت ساته‌وه‌ختی مێژوویی واش بێته‌كایه‌وه رۆشنبیر ناچاربێت بڕێك له‌رۆڵی پێغه‌مبه‌ر‌و رۆڵی سیاسی‌و چالاكه‌وانی سیاسی ببینێت، به‌ڵام ئه‌مانه كۆمه‌ڵێك رۆڵن په‌یوه‌ندییان به‌رۆڵی راسته‌قینه‌ی رۆشنبیره‌وه نییه وه‌ك رۆشنبیر، وه‌ك وتم رۆڵی راسته‌قینه‌ی رۆشنبیر ئه‌وه‌یه دونیای ئێستا بخاته ژێر پرسیاره‌وه، نیشانیبدات ئه‌وه‌ی دروستكراوه شتێكی حه‌تمی نییه‌و قه‌ده‌ر یان یاسایه‌كی پیرۆزو سروشتی دروستینه‌كردووه، به‌ڵكو به‌رهه‌می شێوازێكی تایبه‌تی په‌یوه‌ندی ده‌سه‌ڵات‌و په‌یوه‌ندی ماناو شێوازی بیركردنهوهو به‌رخورده، له‌م دیده‌وه پێموایه بڕی گهورهو گرنگی رۆڵی رۆشنبیران له‌كوردستاندا، له‌دونیای به‌ر له‌دروستبوونی خۆپیشاندانه‌كاندا ئه‌نجامدراوه، له‌كوردستاندا نوخبه‌یه‌كی رۆشنبیری هه‌یه له‌دونیای دوا راپه‌ڕیندا به‌كۆمه‌ڵگای كوردی زمانی باسكردنی خۆی‌و ئامرازی شیكردنه‌وه‌ی كێشه‌كانی‌و ئه‌و چه‌مك‌و وێنانه‌یان به‌خشی، كه ئه‌م كۆمه‌ڵگایه پێویستی پێیه‌تی بۆئه‌وه‌ی بتوانێت خۆی باشتر بناسێت‌و وێنه‌یه‌كی راستتری له‌سه‌ر قو‌وڵایی كێشه‌كانی خۆی هه‌بێت
پێموایه له‌مڕۆشدا رۆڵی رۆشنبیران بریتییه له‌به‌رگریكردن له‌شه‌قام، له‌هه‌وڵدانی به‌رده‌وام بۆ به‌دیموكراسیكردنی ئه‌م شه‌قامه، له‌به‌رگریكردن له‌فره‌ده‌نگی‌و فره‌ڕه‌نگی هێزه‌كان، به‌رگریكردنی به‌رده‌وام له‌ئاكاره مه‌ده‌نییه‌كانی خۆپیشاندان، هۆشیاركردنه‌وه‌ی ئه‌و هێزه كۆمه‌ڵایه‌تییانه‌ی به‌رده‌وام په‌راوێزده‌خرێن له‌وه‌ی له‌پاڵ خواسته گشتییه‌كاندا خواستی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌بێت، ئه‌مه جگه له‌به‌رگریكردن له‌دادپه‌روه‌ری‌و له‌ماف‌و له‌ڕێز، ده‌كرێت هه‌موو ئه‌مانه له‌رسته‌یه‌كی كورتدا كورتبكه‌مه‌وه: به‌گریكردن له‌كۆمه‌ڵگا به‌رانبه‌ر به‌ده‌سه‌ڵاتداران
هاوڵاتی: پارتی‌و یه‌كێتی بڕیاریانداوه چه‌ندین گۆڕانكاری له‌پۆسته وه‌زاریی‌و ئیدارییه‌كاندا بكه‌ن، ئه‌م گۆڕانكارییانه چۆن ده‌بینیت، پێتوایه كۆتایی به‌كێشه‌و قه‌یرانه‌كان ده‌هێنێت؟ یاخود چاره‌سه‌ری بنه‌ڕه‌تی چییه؟
مه‌ریوان وریا قانع: من تائێستا زیاد له‌جارێك باسی ئه‌وه‌مكردووه چی پێویسته رووبدات، چاره‌سه‌ری بنه‌ڕه‌تی به‌وه نابێت لێره وه‌زیرێك لابده‌یت‌و له‌ولا گه‌نده‌ڵێك دادگایی بكه‌یت، ئه‌وه‌ی ده‌بێت رووبدات هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی بڕێكی زۆری ئه‌و كۆڵه‌كه سه‌ره‌كییه‌كانه‌یه كه ئه‌م مۆدێله ترسناكه‌ی حوكمڕانی له‌سه‌ر دروستبووه، به‌بۆچوونی من ده‌بێت كاری ده‌ستبه‌جێ‌و راسته‌وخۆ له‌م بوارانه‌دا بكرێت
٠۱هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی جیهازی ئیداری له‌كوردستانداو سه‌رله‌نوێ دروستكردنه‌وه‌ی له‌ڕێگای پاككردنه‌وه‌ی له‌و كادیر حیزبییانه‌ی كه ده‌سه‌ڵاتی حیزب له‌ناوپۆسته ئیدارییه‌كاندا دایناون، هێشتنه‌وه‌ی ئه‌م جیهازه ئیدارییه به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستای كه تابینه‌قاقای جیهازێكی حیزبییه ناهێڵێت مۆدێلێكی ئیداری دروستببێت كه بتوانێت به‌ده‌وڵه‌ت ئاكارێكی نیشتیمانی ببه‌خشێت٠
٠۲هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هێزه سه‌ربازی‌و ئه‌منییه‌كان‌و داڕشتنه‌وه‌یان له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی ناحیزبی كه تیایدا لێزانی‌و شاره‌زایی سه‌نگی مه‌حه‌ك‌و پێوه‌ری هه‌ڵبژاردن بێت٠
٠۳هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سیسته‌می میدیای حیزبی ئاڕاسته‌كراو‌و سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی له‌سه‌ر بنه‌مای دروستكردنی میدیایه‌كی سه‌ربه‌خۆ‌و پیشه‌یی، ئه‌م میدیا حیزبییه ئاڕاسته‌كراوه ئامرازێكی گهورهو گرنگی دروستكردنی پشێوی كۆمه‌ڵایه‌تی‌و سیاسی‌و سه‌ربازییه له‌كوردستاندا، هه‌موو جه‌نگ‌و نائارامییه ناوخۆییه‌كان له‌كوردستاندا به‌جه‌نگی ناو میدیا حیزبییه‌كان ده‌ستیپێكردووه٠
٠٤هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه نابه‌رپرسیارو نایاساییه‌ی له‌نێوان ئابو‌وری‌و سیاسه‌تدا له‌كوردستاندا دروستكراوه‌و داڕشتنه‌وه‌ی سه‌رله‌نوێی به‌جۆرێك كاریگه‌رییه شێوێنه‌ره‌كانی سیاسه‌ت له‌سه‌ر ئابو‌وری لاببات‌و كوردستان له‌مه‌ترسییه‌كانی دروستبوونی نوخبه‌یه‌كی نه‌وتی بپارێزێت، ئه‌مه‌ش مانای رێكخستنه‌وه‌ی ئابو‌وری كوردستان له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی شه‌فاف‌و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌موو كۆمپانیا حیزبی‌و سێبه‌رانه‌ی كه هه‌ن٠
٠۵به‌رپاكردنی جه‌نگێكی راسته‌قینه به‌رانبه‌ر به‌گه‌نده‌ڵی‌و ته‌رخانكردنی شاره‌زاو لێزانی تایبه‌ت بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌ی ئه‌م دیارده‌یه٠
٠٦سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی ده‌ستو‌وری كوردستان به‌ئاڕاسته‌ی ئه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات له‌كوردستاندا ببێت به‌ده‌سه‌ڵاتێكی په‌رله‌مانتاری راسته‌قینه، نه‌ك ده‌سه‌ڵاتی سه‌رۆكایه‌تی، چونكه دۆخی كوردستان ته‌حه‌مولی ئه‌وه‌ناكات ده‌سه‌ڵاتێكی زۆر به‌سه‌رۆكێك ببه‌خشێت كه له‌په‌رله‌مان به‌هێزتربێت‌و ئامڕازو میكانیزمێكی راسته‌قینه‌ش له‌ئارادا نه‌بێت بۆ لێپرسینه‌وه‌ی، ئه‌زموونی كۆكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتێكی زۆر له‌ده‌ستی تاقه‌كه‌سێكدا له‌دونیای ئێمه‌دا ئه‌زموونێكی مه‌ترسیداره‌‌و كۆمه‌ڵگای ئێمه ناتوانێت باجی ئه‌و جۆره ئه‌زموونه بدات٠
٠۷كۆكردنه‌وه‌ی هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌كان له‌ناو سیسته‌می په‌رله‌مانی‌و ده‌سه‌ڵاتی جێبه‌جێكردن‌و سه‌رۆكایه‌تیدا، له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م سێ ده‌سه‌ڵاته‌دا نابێت هیچ بازنه‌یه‌كی دیكه‌ی ده‌سه‌ڵات هه‌بێت كه كاریگه‌ری له‌سه‌ر بڕیاره ره‌سمییه‌كان‌و شێوازی كاركردنی ئه‌و سێ ده‌سه‌ڵاته هه‌بێت، ئه‌مه‌ش مانای نه‌هێشتنی رۆڵی مه‌كته‌بی سیاسی حیزبه‌كان، ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی حیزبه‌كان ده‌بێت یان بچنه ناو سێ ده‌زگاگرنگه‌كه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌وه، یان ده‌بێت له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌واندا هیچ رۆڵێكیان نه‌مێنێت٠
٠۸سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی ده‌زگاكانی كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‌و لابردنی فشارو داگیركردنی حیزب بۆ ئه‌م ده‌زگایانه، ئه‌مه‌ش مانای سه‌ندنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات‌و ئیمتیازات له‌ده‌زگا حیزبییه‌كانی كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی، بۆ نموونه سه‌ندنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات له‌رێكخراوه‌كانی خوێندكاران‌و قوتابیان‌و ئافره‌تان‌و گه‌نجانی سه‌ر به‌حیزبه سیاسییه‌كان‌و مامه‌ڵه‌كردنیان وه‌ك رێكخراوه‌كانی دیكه٠
٠۹سه‌رله‌نوێ بیناكردنه‌وه‌ی سیسته‌می داوه‌ری به‌و شێوه‌یه‌ی سه‌ربه‌خۆیی ته‌واوی دهزگاو كادیركانی ئه‌م بواره مه‌یسه‌ر بكرێت‌و لابردنی ئه‌و كادیرانه‌ی به‌ئه‌مری حیزب له‌ناو ئه‌م ده‌زگایه‌دا دانراون٠
٠۱٠سه‌رله‌نوێ بونیادنانه‌وه‌ی ژیانی كه‌لتو‌وری‌و فه‌رهه‌نگی به‌شێوه‌یه‌ك كۆتایی به‌سیفه‌ته حیزبییه‌كانی دهزگاو فیستیڤاڵ‌و خه‌ڵاته هونه‌ریی‌و رۆشنبیرییه‌كان بهێنرێت‌و ئه‌م كایه‌یه به‌شێوه‌یه‌كی نوێ‌و دوور له‌ده‌ستتێوه‌ردانی حیزبه‌وه دابڕێژرێته‌وه٠
٠۱۱به‌بۆچوونی من هه‌موو خوڵادان‌و چاو نووقاندنێك له‌ئاستی ئه‌م داخوازییانه‌دا به‌شێكی زۆری كێشه‌كانی دونیای ئێمه وه‌ك خۆیان ده‌هێڵێته‌وه‌و له‌سبه‌ینێیه‌كی نزیكدا ده‌مانگه‌ڕێنێته‌وه بۆ خانه‌ی یه‌كه‌م٠
